Beata van Helsdingen-Schoevers: Indië en Europa. Fragmenten, ed. Johan Koning

Leiden: N.V. Leidsche Uitgeversmaatschappij, 1929

[117:] Brieven uit Indië. III.

 

Bezuiniging. Het is een mooi en makkelijk woord! Maar, o! het is in Indië niet licht tot werkelijkheid gemaakt. Een voorbeeld. Stel eens, dat we in een klein plaatsje zijn terecht gekomen — op een cultuuronderneming in het gebergte of in een binnelandsch dorpje. Dat is geen uitzonderingsgeval, want aangezien er maar enkele „steden" in Indië zijn, is het overige noodwendig alles in mindere of sterkere mate: ..binnenland". Dat moge voor natuurminnaars zijn charmes hebben — zijn nadeelen heeft het ook. Het gewone dagelijksche leven, de behoeften van eiken dag, zijn verre van goedkoop, en om ze te krijgen, moeten wij dikwijls lange reizen maken, naar de naastbijzijnde stad bijvoorbeeld, of kostbare bestellingen doen, die wij dan onder rembours toegestuurd krijgen, dus eerst moeten betalen alvorens ze te kunnen keuren, waarna het vaak blijkt, dat het gezondene niet naar onzen zin is, of dat men ons, omdat het „toch maar voor de binnenlanden is" iets gestuurd heeft, dat men ginds „kwijt" wilde wezen, bedorven of ouderwetsche rommel. En protesteer dan maar! Betaald is het, en de Indische winkelier, die bijna zonder uitzondering tot de leelijkste soort „profiteers"; behoort, slaat verder nergens acht op. Boos worden, klandizie onthouden — het helpt allemaal niets. Dat is iets voor Europa, waar meerderen zijn, waar concurrentie heerscht — maar hier! Men is veelal op één of enkele winkeliers aangewezen, die u bedienen op een wijze, dat ge het als een groote gunst moet voelen, dat zij wel willen medewerken om in uwe behoeften te voorzién, en wien gij eenvoudig, zonder meer, alles hebt te betalen wat zij eischen.
Een paar kleine voorbeelden van recenten datum. Er werden in een huisgezien in een der kleinere dorpen van Java — zeg: Kediri, Madioen, Pasoeroen of Probolinggo, wat ge wik, het is overal eender! — toebereidselen gemaakt tot het vieren van SintNicolaas. Uit een prijscourant bestelde Mevrouw allerlei artikelen van een groote firma uk Soerabaia. Eerst kwam er geen antwoord, toen eindelijk, na herhaald aandringen, een pak, zonder meer, doch onder het onvermijdelijk rembours. Gelukkig kwam het nog juist op tijd, de dag voor Sint-Nicolaas... Mevrouwtje, blij, betaalde de verschuldigde som van in de twintig gulden...

 

[118:]

 

Aan den vorm van het pak was al te zien, dat het dambord dat met allerlei andere dingen was besteld, om het feest te helpen opvroolijken, er in alle geval in zat — een bof, want meestal is in een Indische winkel wat men graag heeft „toevallig juist uitverkocht"... Mevrouwtje betaalde dus vroolijk, en begon het pak met al de geschenkjes voor man en kinderen te deballeeren.
Eruit kwam: één dambord, met de schijven en een potloodbriefje: dat damborden van de gevraagde prijs: — ƒ 7.50 — waren uitverkocht, en evenzoo het overige, door Mevrouw bestelde. En daaronder prijkte: Gelieve te ontvangen: 1 dambord a ƒ 13.50. Damschijven a ƒ7.50. Emballage en koelieloon (het was in een vel pakpapier gewikkeld) ƒ 0.40. Rembours ƒ 0.25. Totaal ƒ21.65. Hierop had de Staatsspoor nog een vracht berekend van 50 cents — zoodat het geheel te staan kwam op ƒ 22.15 — voor één dambord! Terwijl het geheele feest in duigen viel, omdat de firma de bestelater dupeerde door haar niet tijdig te waarschuwen, dat zij niets kon afzenden... En protesteer nu maar! Men reageert zelfs niet op al uw verre geschrijf, of maakt er zich met een nietszeggend antwoord van af.
Een ander voorbeeld.
Er ging een horloge in de reparatie. Het ding liep wel, maar ongeregeld, en dit gebrek was met plaatselijke inlandsche horlogemakertjes blijkbaar niet te verhelpen. Dus: Soerabaia. Ik moest er toevallig heen, en bracht het zilveren horloge daar aan een reparateur. Die trok een ernstig gezicht, zei iets van „schoonmaken" en zoo, en toen ik er op stond, den prijs van deze „operatie" vooruit te weten, hoorde ik: tien gulden. Daar nu het horloge, nieuw, negentien had gekost, vond ik dit toch wat al te dwaas, ging dus, trots de meelijdend-spottende glimlachjes van den impertinenten winkelbaas heen — naar een ander. Daar: zelfde comedie.
„O, ze zouden het wel voor me opknappen, of ik maar even naam en adres wou opschrijven Maar ik wilde vooruit de onkosten vernemen"— men stond versteld over zooveel kleinburgerlijkheid — eindelijk, nu ja, enfin, als ik er dan zoo op stond, — de chef kwam er zelf aan te pas, en decideerde: vijf gulden. Nu dat was al belangrijk goedkooper, en om niet nog meer aan vervoerkosten te behoeven te geven — in Indië rijdt men altijd, het is er te warm om te loopen, en de afstanden.

[119:]

 

zelfs tusschen de winkels onderling, zijn enorm — zei ik maar, dat het goed was, gaf naam en adres op... Na eenige weken kwam er een pakje, onder rembours natuurlijk. Zes gulden 15 cents betaalden wij zónder morren. Vijftig cents „emballage en koelieloon", vijf en twintig remboursement, veertig vracht. Ja, het klopte precies. Wel duur — maar enfin, nu was het dan toch in orde met dat horloge. Het kwam dan ook uit z'n bedje van watten te voorschijn en werd in blijde verwachting opgewonden... Totdat, na korten tijd, bleek, dat het nog precies in denzelfden staat verkeerde, dat er absoluut niets, maar dan ook niets aan gedaan was! Een brief met beklag — geen antwoord. Eindelijk het horloge, franco terug, weer veertig cents vracht. Dat is nu al drie maanden geleden — we wachten nóg! Men maakt er nu verder natuurlijk heelemaal geen haast meer mee: betaald is er, en dat is het voornaamste. Op de belangen der consumenten wordt verder geen acht meer geslagen...
Dit zijn enkele voorbeelden uit vele — heusch geen frappante staaltjes, die uitzonderingen representeeren. De eenige manier om hier goed bediend te worden, is: reusachtige sommen te besteden, geweldige bestellingen te doen. Daarvoor heeft men ontzag... Doch dit is enkel aan de „geldverdieners" mogelijk. De overgroote meerderheid, de menschen van het beperkte budget worden al heel laag getaxeerd in de winkeliersachting!

---

vorige pagina| inhoud | volgende pagina